• مشاوره رایگان : 02177047736-02177046762
  • آدرس :تهران،تهرانپارس،بین فلکه سوم و چهارم،نبش 212 شرقی،پ433،و8
  • ساعت کاری دفتر : شنبه تا چهارشنبه 9 الی 17
  • سامانه پیامک موسسه : 02177063821

فسخ نکاح

فسخ نکاح عبارت است از بر هم زدن عقد نکاح که تنها به اراده صاحب حق واقع می شود و در زمره ی ایقاعات است نه قراردادها. فسخ کننده باید اهلیت داشته باشد و به همین دلیل فسخ نکاح مجنون با ولی با قیم اوست. فسخ نکاح طبق ماده ۱۱۲۰ قانون مدنی شامل انحلال یا بر هم خوردن نکاح به یکی از عوامل قانونی بدون دخالت زوج یا زوجه است و به دلیل اهمیتی که درامر نکاح وجود دارد برخلاف بقیه عقود خیار فسخ وجود نداشته و تنها در مواردی که قانون آنرا ذکر کرده است، حق فسخ نکاح برای طرفین نکاح به وجود می آید..
موارد اشتراک میان فسخ نکاح و طلاق :
۱- هم فسخ نکاح و هم طلاق یک عمل حقوقی یک جانبه یا ایقاع بوده و باعث منحل شدن ازدواج می شود .
۲- فسخ نکاح و طلاق هیچ یک نسبت به ما قبل تاثیر نداشته و نکاح از زمان وقوع فسخ ، و یا طلاق پایان یافته و آثارش از زمان انعقاد آن به بار می آید .
۳- عده طلاق و فسخ نکاح در هر دو سه طهر بوده و در صورتی که زن عادت زنانگی را نبیند در آن صورت سه ماه تمام عده می باشد . ماده ۱۱۵۱ قانون مدنی بیان می دارد: «عده طلاق و عده فسخ نکاح سه طهر است، مگر اینکه زن با اقتضای سن عادت زنانگی نبیند در این صورت عده او سه ماه است » .
موارد افتراق بین فسخ نکاح و طلاق :
۱- در مورد مهر، تفاوت هایی بین فسخ نکاح و طلاق وجود دارد از جمله اینکه هرگاه طلاق قبل از نزدیکی واقع شود زن، مستحق نصف مهریه است ، درحالیکه درفسخ نکاح هرگاه عقد قبل از نزدیکی فسخ شود زن مستحق مهریه نبوده ، مگردر زمانی که نکاح به دلیل عنن فسخ شده باشد که در آن صورت زن مستحق نصف مهریه می باشد .
۲- در زمان طلاق زن باید در طهر غیر مواقعه باشد درحالیکه درفسخ نکاح این شرط وجود ندارد .
۳- طلاق در حقوق ایران به وسیله مرد انجام می شود ، در حالیکه در فسخ نکاح یا ازطرف شوهر یا از طرف زن انجام می شود .
۴- فسخ نکاح هیچ گونه حرمتی ایجاد نمی کند، درحالیکه در طلاق بعد از ۳ بار حرمت ایجاد می شود .
۵- عدم ثبت طلاق دردفتر خانه رسمی جرم شناخته شده، برعکس عدم ثبت رسمی فسخ نکاح جرم شناخته نمی شود .
۶- طلاق در ازدواج دائم است، اما فسخ نکاح هم در ازدواج دائم و هم در ازدواج موقت است .
۷- در فسخ نکاح هیچ گونه حق رجوعی برای مرد وجود ندارد، درحالیکه درطلاق رجعی برای مرد تا زمانی که زن درعده است حق رجوعی وجود ندارد»
موارد فسخ نکاح
عیوب :
اول – عیوبی که هم برای زن و هم برای مرد حق فسخ به وجود می آورد:
تنها عیبی که هم برای زن و هم برای مرد حق فسخ را به وجود می آورد جنون است «بنابراین چنانچه در زمان نکاح طرف دیگر از جنون دیگری آگاه نباشد به محض اطلاع از این موضوع، حق فسخ نکاح را خواهد داشت . جنونی که موجب حق فسخ نکاح می گردد جنون مطلق است ، بنابراین جنون به هر درجه ای که باشد موجب حق فسخ نکاح برای طرف دیگر می گردد . »
در ماده ۱۱۲۱ قانون مدنی چنین آمده است: « جنون هر یک از زوجین به شرط استمرار ،اعم از اینکه مستمر یا ادواری باشد برای طرف مقابل موجب حق فسخ است » . پس تفاوت نمی کند که جنون از نوع مستمر باشد یا ادواری درهر دو صورت، امکان حق فسخ برای طرفین ایجاد می شود .
طبق ماده ۱۱۲۴ قانون مدنی : « عیوب زن در صورتی موجب حق فسخ برای مرد است که عیب مذبور درحال عقد وجود داشته باشد » . درهمین حال درماده ۱۱۲۵ همان قانون آمده است « جنون و عنن درمرد هرگاه بعد از عقد هم حادث شود، موجب حق فسخ برای زن خواهد بود » . بدین ترتیب این تفاوت بین جنون مرد و جنون زن وجود دارد البته بر طبق ماده ۱۱۲۶ قانون مدنی : «هریک از زوجین قبل از عقد عالم به امراض مذکوره در طرف دیگر بوده بعد از عقد حق فسخ نخواهد داشت » زیرا ضرر را پذیرفته و به زیان خویش اقدام کرده است، پس نباید از خیار فسخ که برای رفع ضرر است برخوردار گردد. تفاوت بین زن و مرد در مورد فسخ به علت جنون، چنین توجیه شده است که اگر زن در دوران زناشویی مجنون شود ، شوهر می تواند به وسیله کار و فعالیت خود نفقه ی او را تامین نماید و از او نگاهداری کند، ولی هرگاه شوهر پس از عقد مجنون شود علاوه بر آنکه کسی نیست که بتواند نفقه ی زن را بدهد و جز از طریق فسخ نکاح زن راه دیگری ندارد . »
« لافَرْقَ بَیْنَ الجنون المُِطْبَق وغیره ولا قبل العقِد وبعدَهُ وط ء اولا وفی معَنی الحضاء الوِجاءُ .»
به این معنا که : « در مورد دیوانگی، فرقی میان دیوانگی دائم و دیوانگی دوره ای ،میان دیوانگی پیش ازعقد نکاح و پس از آن و میان وقوع نزدیکی و عدم وقوع آن نیست ».
« پس جنون شوهر یا زن، چه دائمی باشد و چه ادواری باشد از موجبات فسخ نکاح به شمارمی آید به شرط اینکه استقرار داشته. باشد، یعنی پایدار باشد ».
دوم – عیوبی در زن که تنها برای شوهر حق فسخ ایجاد می کند
طبق ماده ۱۱۲۳ قانون مدنی: عیوب ذیل در زن موجب حق فسخ مرد خواهد بود :
۱- قرن
۲- جذام
۳- برص
۴- افضاء
۵- زمین گیری
۶- نابینایی از هر دو چشم
– سوم : عیوبی که درمرد وجود داشته و تنها برای زن حق فسخ ایجاد می کند:
قانونگذار منحصراً عیوبی در شوهر را موجب فسخ نکاح می داند که این عیوب مانع از انجام وظایف زناشویی شود و این عیوب عبارتند از :
الف – خصاء و آن عبارت است از اخته بودن مرد .
ب – عنن به شرط اینکه ولو یکبار عمل زناشویی را انجام نداده باشد .
ج – مقطوع بودن اندام تناسلی به اندازه ای که قادر به عمل زناشویی نباشد .
بنابراین هر یک از این سه عیب که قدرت انجام وظیفه زناشویی را از مرد سلب کرده باشد، عقد نکاح موجب حق فسخ برای زن خواهد بود ، مگر در عنن که اگر بعد از عقد هم حادث شود به زن حق فسخ نکاح رامی دهد .
بیماری های دیگر مرد به زن حق فسخ نمی دهد لیکن اگر بعد از عقد مبتلا به یکی از امراض مقاربتی گردد مانند ایدز، زن حق دارد از انجام زناشویی با او امتناع کند و این امتناع از مصادیق نشوز نمی باشد و مانع استفاده از حق نفقه نمی باشد . »
همانطور که درماده ۱۱۲۷ قانون مدنی آمده است: « هرگاه شوهر بعد از عقد مبتلا به یکی از امراض مقاربتی گردد، زن حق خواهد داشت که از نزدیکی با او امتناع نماید و امتناع به علت مزبور مانع حق نفقه نخواهد بود .»
:
تعریف قرن:
« قرن، به معنی وجود نسوج سخت فیبری یا غضروفی در مجرای مهبل و دهانه رحم است که مانع از انجام عمل زناشویی است که این مورد با جراحی ترمیمی احتمال بهبودی دارد .
تعریف برص :
غلبه سفیدی بر سیاهی پوست یا برعکس ، در قسمتی از بدن که همراه با خارش زیاد می باشد .
تعریف افضاء :
یکی شدن مجرای بول و حیض بر اثر پارگی را افضاء گویند .
تعریف جذام :
بیماری است که در آن اعضاء بدن بیمار خشک شده و گوشت بدن می ریزد .
تعریف خصاء :
خصاء در اصطلاح حالت اختگی یا کشیده شدن بیضه می باشد . در این حالت نعوظ صورت می پذیرد ولی انزال و تناسل خیر .
تعریف جب :
مقطوع بودن آلت تناسلی است به قدری که عمل زناشویی مقدور نباشد .
تعریف عنن :
اختلال میل جنسی و ضعیف شدن قوه نشر آلت تناسلی در مردان بطوریکه عدم توانایی در انجام وظایف زناشویی و مقاربت جنسی به شکل دائمی یا طولانی مدت را شامل گردد . بیماریهای مضعف ، خستگیها و نگرانی ها ممکن است موقتاً قدرت جنسی را کاهش دهند یا سبب عدم توانایی جنسی گردد . معمولاً عنن دائمی قبل از ۵۰ سال نادر است و اگر از عیوب تشریحی مادرزادی یا اکتسابی دستگاه تناسلی بگذریم عنن در جوانان و سنین متوسط منشأ روانی دارد . عنن با معاینه ظاهری تشخیص نمی باشد چرا که بسیاری از مردان دارای قوه کامل جنسی در هنگام معاینه تا درجه نعوظ نبوده و خجالت و عوامل روانی ناشی از آن سبب عدم ایجاد نعوظ خواهد شد. دراین موارد آزمایش حالت نعوظ شبانه با N.P.T یا Nocturnal penile tammescence به این مسئله که مرد مورد آزمایش، قدرت ایجاد نعوظ دارد یا خیر می پردازد . ارزش آزمایش N.P.T درتشخیص عنن حقیقی عضوی و تمیز آن از ناتوانی جنسی روانی ۸۵ تا ۸۰ درصد است » .
خصوصیات خیار فسخ :
«۱- خیار فسخ قابل اسقاط است یعنی چون حقی است غیر مالی ،میتوان ضمن عقد نکاح، سقوط آنرا شرط کرد (ماده ۴۴۸۰) فسخ نکاح از حقوقی است که برای شخص زن و شوهر شناخته شده و قابل انتقال به دیگری نیست، به ارث نیز منتقل نمی شود . زیرا در اثر موت نکاح منحل می شود و دیگر موردی برای فسخ آن باقی نمی ماند » .
۲- « خیار فسخ فوری است. دادن خیار درموارد عیوب و تدلیس به یکی از زوجین برای جبران زیان روحی یا حیثیتی است » . « قانون گذار فرض میکند که اگر کسی به علت فسخ و حکم قانون، در باب حق بر هم زدن نکاح و فوریت آن ، آگاه باشد و با این وصف رابطه ای زناشویی را باقی گذارد و به اختیار از حق خویش صرف نظر کرده است . »
۳-« جهل به حکم خیار و فوریت آن قابل قبول است به این معنی که دارنده خیار جاهل به حکم باشد مثل اینکه زن نداند ، پس از اگاه شدن از جنون شوهر ، فوراً می تواند اخذ به خیار کند و الا حقش ساقط است .
برطبق ماده ۶۴۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۵۷ « چنانچه هر یک از زوجین قبل از عقد ازدواج طرف خود را به امور واهی ازقبیل داشتن تحصیلات عالی ، تمکن مالی موقعیت اجتماعی ، شغل ، سمت خاص ، تجرد و امثال آن فریب دهد و عقد بر مبنای هر یک از آنها واقع شود ، مرتکب به حبس تعزیری از شش ماه تا دوسال محکوم میگردد . »
خیار تخلف از وصف :
در ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی آمده است: « هرگاه در یکی از طرفین صفت خاصی شرط شده و بعد از عقد معلوم شودکه، طرف مذکور فاقد وصف مقصود بوده برای طرف مقابل حق فسخ خواهد بود، خواه وصف مذکور درعقد تصریح شده یا عقد متبایناً در آن واقع شده باشد .
چنانچه هنگام عقد نکاح شرط و صفتی را درطرف دیگر در نظر بگیرد و باتوجه به این صفت با یکدیگر ازدواج نمایند بعد از عقد مشخص گردد که طرف واجد آن صفت نبوده است، حق فسخ برای طرف دیگراست . فرضاً اگر مرد خود را، بی زن قلمداد کند و بعد از عقد نکاح مشخص شود که مرد زن دارد ، حق فسخ برای زن هست ،همچنین چنانکه زن ازدواج نموده و قبل از زناشویی طلاق گرفته و شوهر از این امر مطلع نبوده است این امر از مصادیق فسخ نکاح است.
تدلیس و تخلف از شرط صفت به هم نزدیک و تفکیک آنها در عمل دشوار است و ممکن است دختری خود را باکره بداند، یا اینکه براثر پرش و ورزش بکارت خود را ازدست داده است یا پسری اشتباهاً خود را منتسب به یکی از بزرگان تلقی و دارای وصف مذکور معرفی کند و با شرط وجود صفت یا تبانی بر آن، نکاح صورت گیرد و پس از عقد آشکارگردد که، طرف فاقد وصف مقصود بوده و حتی خود او نیز در وجود صفت اشتباه می کرده است. دراین فرض، چون قصد فریب و عمد وجود نداشته ،تدلیس صدق نمی کند ، اما نکاح به علت تخلف از شرط صفت قابل فسخ است.
قواعد حق فسخ :
شرایط زیر برای به وجود آمدن حق فسخ برای مرد و زن ضروری است :
۱- وجود عیب درحال عقد :
عیوب ذکر شده چه برای مرد و چه برا ی زن باید در حین عقد وجود داشته باشد تا حق فسخ برای طرف دیگر باشد ، درا ین جا دو مورد استثنا وجود دارد :
الف) جنون مرد چنانچه بعد از عقد هم حادث شود برای زن حق فسخ خواهد بود .
ب ) عنن مرد هرگاه بعد از عقد حادث شود برای زن حق فسخ خواهد بود .
۲- عد م اطلاع از عیب حین عقد :
چنانچه هر یک از طرفین عقد نکاح هنگام عقد عالم به وجود عیب باشد طرف دیگر حق فسخ نخواهد داشت (ماده ۱۱۲۶ قانون مدنی )
۳-رضایی بودن فسخ :
زن یا شوهر درصورت وجود یکی از موجبات مذکور می تواند ازدواج را فسخ کند. فسخ به هر لفظ یاعملی که دلالت بر آن کند، تحقق می یابد و رعایت ترتیبات و تشریفاتی که برای طلاق مقرر است، درفسخ شرط نیست ( ماده ۱۱۳۲ ) کسی که دارای حق فسخ است، باید اراده خود را بر فسخ به گونه ای اعلام کند. مثلاً می تواند از طریق اظهار نامه رسمی یا پست سفارشی این کار را انجام دهد .البته برای اینکه بتواند انحلال نکاح را در دفتر رسمی و در شناسنامه خود به ثبت برساند و نیز برا ی حل اختلاف که اغلب در این گونه موارد پیش می آید، رجوع به دادگاه ضرورت دارد.
۴- فوریت خیار فسخ :
خیار ات موجود در نکاح فوری است. ( ماده ۱۱۳۱ قانون مدنی ) و دارنده حق فسخ باید در کوتاهترین مدتی که عرفاً می تواند حق فسخ خود را اعمال کند اراده خود را بر به هم زدن ازدواج اعلام دارد ، زیرا خیار فسخ برای رفع ضرر همسری است که این حق به او داده شده است. تشخیص مدتی که برای امکان استفاده از خیار لازم بوده، باعرف است. بنابراین اگر دارنده حق فسخ بعد از آگاهی از علت فسخ ( مانندعیب و تدلیس ) به فوریت حق خود را اعمال نکند، خیار او ساقط می شود. به شرط اینکه علم به حق فسخ خود و فوریت آن داشته باشد . درصورت جهل به حق فسخ و فوریت آن یا جهل به یکی از این دو امر ، خیار ساقط نخواهد شد ».

جهت کسب اطلاعات بیشتر و اخذ مشاوره رایگان با ما تماس بگیرید.
۰۹۱۹۶۰۴۷۳۷۵-۰۹۱۹۲۱۴۲۸۵۷
۰۲۱-۷۷۰۴۷۷۳۶

ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *