به حقی که تاجر یا صنعتگر در نتیجه جلب مشتری و شهرت و فعالیت برای محل کار خود ایجاد می‌کند، سرقفلی گفته می‌شود. علاوه بر آن، به حقی که صاحب محلی که دارای موقعیت خوبی است برای ملک خود قائل می‌شود، قبل از اینکه اصولا آن محل به اجاره داده شود نیز سرقفلی گفته می‌شود.
حق کسب و پیشه و تجارت حقی است که تاجر و کاسب نسبت به محلی پیدا می¬کنند . این حق ناشی از تقدم در اجاره ملک، حسن شهرت، جمع آوری مشتری، و رونق کسبی است که بر اثرعملکرد مستاجر محل ملک به وجود آمده است
سرقفلی وحق کسب وپیشه دارای سه تفاوت عمده می¬باشد…
سرقفلی درهنگام انعقاد عقد اجاره به صاحب ملک پرداخت می¬شود. پس درواقع کسب اعتبار و شهرت هیچ تاثیری در آن ندارد .
با تعریفی از این دو واژه شده فقها فقط با سرقفلی ملک موافقند و حق کسب وپیشه را شرعی نمی¬دانند لذا این دلیلی بر تفاوت ماهوی این دو است .
مبلغ و میزان سرقفلی با توجه به موقعیت محل ملک، کیفیت و تجهیزات مورد اجاره تعیین می¬شود و مبلغ آن را هم موجر(صاحب ملک) معین می¬کند.
با توجه به تفاوت¬های فوق مبنای این دو حق هم از هم مجزاست.
موجبات اسقاط حق کسب و پیشه و سرقفلی
ساقط شدن حق کسب و پیشه و سرقفلی در چهار حالت امکان دارد: نخست، انتقال به غیر: در صورتی که با نبود حق انتقال، مالک سرقفلی اقدام به انتقال (فروش) سرقفلی کند، مالک ملک می‌تواند با پرداخت نصف حق سرقفلی به مالک سرقفلی یا خریدار، محل را تخلیه کند.
دوم، تغییر شغل: یکی از اقداماتی که باعث از بین رفتن سرقفلی می‌شود، تغییر دادن شغل است. اگر در سند سرقفلی (اجاره‌نامه) شغل خاصی قید شده باشد و مالک سرقفلی بدون اخذ رضایت مالک، اقدام به تغییر شغل کند، کل حق و حقوق قانونی وی از بین می‌رود و مالک ملک می‌تواند بدون پرداخت هیچ مبلغی، ملک خود را تخلیه کند. سوم، تعدی و تفریط: تعدی به معنی تجاوز از حدود اذن (اجازه) مالک یا اقدامی غیرمتعارف علیه مال دیگری است. تفریط هم به معنی انجام نشدن تعهدات قراردادی یا متعارف برای حفظ مال دیگری است. با این توضیح، در صورتی که صاحب سرقفلی (دارنده حق کسب و پیشه) به محل سرقفلی تعدی یا تفریط کند، حق سرقفلی وی از بین خواهد رفت و مالک ملک می‌تواند بدون پرداخت مبلغی، ملک خود را تخلیه کند. چهارم، پرداخت نکردن اجاره‌بها: یکی دیگر از اسباب تخلیه محل سرقفلی، عدم پرداخت اجاره‌بها است. صاحب سرقفلی مکلف است در مدت ۱۰ روز (تا دهم ماه بعد) از هر ماه، اجاره‌بهای مالک را بپردازد
قانون هیچ بهانه‌ای را برای پرداخت نکردن اجاره‌بها از طرف صاحب سرقفلی (مستاجر) نمی‌پذیرد و در صورت پرداخت نشدن اجاره‌بها از طرف مالک سرقفلی، مالک ملک می‌تواند با ارسال اظهارنامه، پرداخت آن را درخواست کند. هرگاه بعد از دو بار ارسال اظهارنامه، مالک سرقفلی برای بار سوم اجاره‌بها را به موقع پرداخت نکند، مالک ملک می‌تواند برای درخواست اجاره‌بها و تخلیه ملک از طریق دادگاه یا اداره ثبت اقدام کند.
